Hoog tijd voor conservatief links?

Tristan Staupe

Ruwweg een derde van de kiezers in Nederland is conservatief links. Dat is een rijkgevulde vijver waarin weinig partijen vissen. De PVV, een racistisch rechtse partij, profileert zich daarom als economisch links op bepaalde punten, zoals de zorg. Naar mijn ervaring beginnen PVV-stemmers hier graag over: Geert is economisch helemaal niet rechts! De goede verstaander heeft aan zo een spontane ontkenning natuurlijk genoeg. En zij die de illusie nog koesterden, zien deze heden ten dage onder hun eigen ogen verzanden in het meel in Fleur Agema’s ministeriële mond. Althans, dat is de hoop. Hetzelfde overkwam immers het kortgeleden nog aanlokkelijke aas van goed bestuur waarmee Pieter Omtzigt naar stemmen hengelde; dat is onderhand ver over de datum.

Zo bezien lijkt er geen geschikter moment voor de SP om eindelijk de door politicologen langverwachte duik te nemen in het conservatief linkse gat. Zeker omdat partijleider Jimmy Dijk al een tijdje langs de waterkant drentelt en af en toe zelfs een teen in het water steekt. Zo stelde hij onlangs in een interview in NRC dat het “apart” is de hoofddoek te verheffen tot “symbool van ultieme vrijheid voor vrouwen.”

Niet gek dus dat de SP als enige linkse partij de door commotie omgeven motie Becker steunde. Het bleek al ras een misrekening. Niet alleen Instagram maar ook de eigen achterban was verontwaardigd. Dijk trok echter niet meteen het boetekleed aan, maar nuanceerde in Bar Laat de steun als een omzichtig verzoek aan het Sociaal Cultureel Planbureau om onderzoek te doen. Pas drie dagen later maakte hij, na aanhoudende kritiek, de gang naar Canossa: de motie was bij nader inzien “onzorgvuldig en te eenzijdig geformuleerd.”

Geen boter bij de vis dus. Sommigen zullen concluderen: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Toch hoef je niet conservatief te zijn om in te zien dat het in het teken van politieke vertegenwoordiging beter zou zijn voor links – zo niet het algehele politieke landschap – als de SP zich minder zou aantrekken van progressieve kritiek. Zij zou zich dan ook duidelijker kunnen onderscheiden van PvdA-GroenLinks. De tijd, zo lijkt het, is rijp voor een conservatief linkse partij.

Misschien, maar wat is conservatief links? Tegenwoordig zijn er in Europa meerdere partijen die zich min of meer zo profileren. Meest in het oog springt die van Sahra Wagenknecht, de markante Duitse houwdegen-in-mantelpak met een verleden bij de SED. Wagenknecht is berucht om haar tirades tegen identiteitspolitiek (wokisme leidt af van Wirtschaft) en arbeidsmigratie (het drukt de lonen en jaagt de huizenprijzen op), en spreekt bovenal vol minachting over de progressieve pretenties van de hoogopgeleide middenklasse die deze problemen zou miskennen.

Als dit het toonbeeld is van wat conservatief links vermag, dan moeten de voorstanders ervan zich afvragen: hoe onplezierig zijn we bereid te worden? Hoe polariserend, onbeschoft en misschien zelfs ronduit racistisch zullen we ons tonen om de gunst te winnen van de conservatief linkse stemmer. Van alles een economisch vraagstuk maken, zoals soms wordt geopperd, is geen valide vluchtroute; de menselijke behoefte aan zondebokken lijkt los te staan van iedere economische analyse. Noch kun je wegkomen met een beetje meepraten over asielcrises en noodwetten; je moet actief op zoek naar issue ownership van culturele vraagstukken. Conservatief links, zo suggereert de casus Becker al, zal zorgen voor flink wat ongemak.

Is een faux pas ernstiger dan vermogensongelijkheid? De vraag is natuurlijk slecht gesteld. Toch lijkt het soms dat de linkse goegemeente meer ongemak voelt over culturele dan economische kwesties. Sterker nog, dat haar leden economisch rekkelijk en cultureel precies zijn. Dit is niet verrassend: linkse middenklassers, zoals alle mensen, hebben vanwege hun positie in deze maatschappij bepaalde belangen. Ze lijden weinig economische pijn, hechten veel waarde aan beschaving. Evengoed kan Wilders’ gebrek aan wellevendheid van ondergeschikt belang zijn voor arme mensen, omdat zij denken dat hij hun economisch belang behartigt. Dat is niet onredelijk.

Zullen we in de toekomst bereid zijn tot ongemak? Misschien. Zal het wat opleveren? Dat hangt ervan af. Ik kijk naar het debat over de noodwet, de reactie op de Palestinaprotesten, de tweets naar aanleiding van de gitzwarte nacht en ik denk: het laaghangend fruit van conservatief links, waar politicologen zich ooit zo over verlekkerden, hangt er nogal overrijp bij.

Deel ook jouw ideeën over dit onderwerp! Mail een ingezonden brief, essay of ander soort artikel naar lava@js.nl. Twijfels? Laat het ook gerust weten. De redactie denkt graag mee!

categorieën: Bericht