Strijdend van de brugklas tot je bul: vakbond op school

De vakbond alleen voor werkenden? Het hele jaar zetten scholieren en studenten zich via een vakbond in voor beter onderwijs in nederland. Het verhaal van Noeri van den berg (26), oud-voorzitter asva studentenunie, en Andrej josic (20), oud-voorzitter van het laks.

Nergens een land waar de scholieren zo mondig zijn als in Nederland. Waar in onze buurlanden de meester nog een hele meneer is en je de docente met ‘u’ aanspreekt, zouden er niet veel mensen raar opkijken als je als scholier in Nederland de Minister van Onderwijs voor idioot uitmaakt en je met duizenden naar het Malieveld trekt om je punt kracht bij te zetten. Die scholieren zijn verenigd in het LAKS. “De meeste mensen kennen ons van de Eindexamenklachtenlijn, maar bij het LAKS ben je het hele jaar spreekbuis voor álle scholieren in het voortgezet onderwijs.” Oud-voorzitter van het LAKS Andrej is er stellig over; het werk en de invloed van de scholierenvakbond moet niet worden onderschat. Het ene moment praat je met de Minister of Staatssecretaris, het andere moment verenig je je met de andere bonden in het onderwijs voor een actie of protest. Of je stuurt er een persbericht uit, zoals dit voorjaar gebeurde, waarin staat dat je mee gaat doen met de verkiezingen, waarna het een hoax blijkt te zijn en het halve vaderlandse journaille over valt. Andrej: “Dat hadden we niet geheel verwacht, die reacties. Ik was er ook bij betrokken, als oud-voorzitter. Misschien waren we een beetje naïef. Maar dan denk: brutalen hebben de halve wereld.”

Ook in de Amsterdamse studentenwereld werd er ook zo gedacht toen de deur van het Maagdenhuis werd ingetrapt en een langdurige bezetting van het bestuursgebouw van de Universiteit van Amsterdam volgde – langer dan de beroemde bezetting uit de jaren zestig. Het was niet toenmalig voorzitter van ASVA studentenunie Noeri zelf die de deur intrapte, maar hij werd wel snel een spil in het web over de discussies die daarna kwamen. “Er speelde van alles op de verschillende faculteiten. Er waren veel studenten actief in verschillende groepen, vrij onder de radar nog. Wij deelden de zorgen van de bezetters; wij hebben geprobeerd hun verhaal te helpen, het verdere inhoud te geven en naar een landelijk niveau te tillen.” En dus was de ASVA daar om de actievoerende studenten (én docenten) te ondersteunen.

Beiden stonden ze midden in het debat over het onderwijs en voerden ze de strijd voor hun idealen in het onderwijs. Een onderwijs dat constant onder druk staat beter te moeten worden. Noeri: “Er wordt veel druk uitgeoefend op studenten, het moet allemaal steeds sneller. Maar er staan eigenlijk steeds minder mensen op voor de belangen van de studenten als collectief. Je wordt gepusht voor jezelf te kiezen en niet meer voor de belangen die je samen deelt.” En dus zijn daar de scholieren- en studentenvakbonden. Archaïsche groeperingen uit een roemrucht verleden? Voor de twee heren zeker niet. Hun strijd is nog lang niet klaar.

Vertegenwoordiging van het geluid

Het niet luisteren van politiek, bestuurlijk en rustig-verder-polderend Nederland. Het zijn op die momenten dat ze het meest zichtbaar de belangen van hun achterban verdedigen, door openbaar eisen te stellen of problemen aan te kaarten. Andrej: “Voordat we dat persbericht verstuurden hebben we het hele jaar ervoor eindeloos meegeholpen met de verkiezingsprogramma’s van allerlei partijen door mee te praten met de programmacommissies.” Als daarna zo’n programma dan op je deurmat valt zonder dat er echt iets in staat dat de scholieren hebben aangekaart, valt dat tegen. “Het vormde de directe aanleiding om onze persbericht-actie op te zetten. Er was tijdens de campagne amper aandacht voor scholieren. Twee dagen lang ging het vrijwel over niks anders dan onze brief – zeker in het begin kwam ons punt heel sterk over,” aldus Andrej. “We zijn een organisatie waarvan de leden de verschillende leerlingenraden zijn uit het hele land. Je vertegenwoordigt honderdduizenden scholieren; sommige weten misschien niet precies wat we doen, maar we komen wel voor hun belangen op.”

Ook Noeri is daar het meest trots op; het invullen van hun taak om de stem van studenten in Amsterdam te zijn: “Als ASVA stuurden wij na de gemeenteraadsverkiezingen een brandbrief naar de onderhandelende partijen. Dat ging onder andere over woonvoorzieningen voor studenten. Direct werden we uitgenodigd en hebben we onze punten in het coalitieprogramma gekregen.” Nu Noeri voor de fractie van de Partij van de Arbeid in Amsterdam werkt, krijgt hij regelmatig de resultaten te zien van zijn brandbrief. Noeri: “Bij elk document dat over wonen gaat dat in de gemeenteraad komt, worden studenten expliciet genoemd.” De ASVA kon de belangen van de achterban zo duidelijk formuleren in de brandbrief omdat ze veel onderzoek deden naar de problemen die er speelden.

Niet iedereen is helemaal op de hoogte van het werk van de studenten- en scholierenvakbonden. Kunnen ze daarom wel álle studenten vertegenwoordigen? Noeri: “Er zullen altijd studenten zijn die zeggen dat je ze niet vertegenwoordigt. Ik denk echter wel dat er een algemeen belang vast te stellen is. Goed onderwijs en de mogelijkheden jezelf te wontwikkelen.” Door het aanbieden van méér dan alleen het actievoeren proberen de bonden meer scholieren en studenten aan zich te binden. Zo organiseert het LAKS veel debatcursussen en workshops en kan je bij de ASVA terecht voor rechtsbijstand of de goedkoopste studentenfietsen van Amsterdam en omstreken.

En de toekomst?

Het mooiste aan de scholieren- of studentenvakbond? Er lijkt altijd weer een nieuwe generatie klaar te staan die de strijd overneemt; zelf ben je namelijk een keer klaar met studie of de school en moet je afscheid nemen. Met veel tevredenheid en trots blikken beiden terug op een leerzame en interessante periode. Noeri: “Het was een heel bijzonder jaar in het hoger onderwijs, zowel landelijk als in Amsterdam.”

Wat geef je dan mee aan de nieuwe generatie scholieren en studenten? Andrej: “Politiek is niet zo mysterieus. Veel jongeren zijn geëngageerd, ze volgen via social media het nieuws dieper en sneller dan ooit. Ik mis soms de wilskracht bij jonge mensen om dan iets eraan te veranderen. Je kan echt meedoen. Het kan. Iemand moet het doen.”
De strijd blijft altijd doorgaan.

categorieën: Lava 19/2