Vrijheid is niet vanzelfsprekend
©Gemeente Den Haag
Gepubliceerd op 05/05/2022
Geschreven door de Redactie
Europa heeft na het einde van de Tweede Wereldoorlog tot drie maanden geleden nog nooit zo’n lange periode van vrede en toenemende vrijheid gekend. Hierdoor zijn we vrede en vrijheid in Europa een beetje vanzelfsprekend gaan vinden. Toen er ziekenhuizen in Afghanistan en Irak gebombardeerd werden waren we gechoqueerd, maar niet gealarmeerd. Sinds de invasie van Oekraïne is vrijheid echter een tastbaarder begrip geworden. De Europese waarden zoals democratie, een onafhankelijke rechtsorde en mediavrijheid zijn niet meer zo vanzelfsprekend als we ooit dachten en we moeten inzien dat deze waarden ook in ons land toenemend onder druk komen te staan.
Ondanks de vrije verkiezingen in ons land is de opkomst bij de afgelopen verkiezingen aanzienlijk gedaald. De kinderopvangtoeslagenaffaire heeft op een pijnlijke wijze de misstanden binnen de Nederlandse rechtsstaat blootgelegd. En het geweld tegen journalisten is verdubbeld sinds het begin van dit jaar. Sterker nog, dit jaar is Nederland gedaald van de zesde naar de 28ste plaats op de wereldwijde Persvrijheid Index. Op alle fronten hebben we dus te maken met zorgelijke ontwikkelingen die we echt serieus moeten nemen.
De oorzaak van deze ontwikkelingen is een toenemend wantrouwen tegenover de politiek en een normalisering van fascistische bewegingen zoals Forum voor Democratie. Een beweging die steeds verder radicaliseert en retorisch en ideologisch al het niveau van vergelijkbaar fascistische bewegingen uit de jaren dertig heeft bereikt. Maar fascisme komt ook niet uit de lucht vallen. Op school hebben we allemaal geleerd dat sociaaleconomische onvrede en nationalisme een goede voedingsbodem zijn voor fascistische bewegingen. Dezelfde voedingsbodem zien we vandaag de dag ook terug in ons land. Nederland heeft een van de hoogste inflatiecijfers uit Europa, een gigantisch woontekort en een van de hoogste vermogensongelijkheden ter wereld. Allemaal factoren die nationalistische bewegingen in de kaarten spelen en fascistische uitspraken legitimeren.
En het fascisme is nog lang niet klaar met radicaliseren. Als het aan Forum voor Democratie ligt zijn er binnenkort basisscholen waar jongens en meisjes gescheiden van elkaar les krijgen, door voornamelijk mannelijke docenten die een speciale pabo-opleiding volgen, wat minder het “woke-denken” op scholen zou bevorderen. En waarom ook niet? De ruimhartige inrichting van onderwijsvrijheid in Nederland (oorspronkelijk bedoeld voor speciaal en religieus onderwijs) biedt voldoende ruimte voor een fascistische school die het wereldbeeld van Thierry Baudet predikt. Een wereldbeeld dat honderd jaar terug in de tijd ligt.
Als je de situatie waar we ons nu in bevinden vergelijkt met die van honderd jaar geleden vind je op alle fronten herkenbare gebeurtenissen. De Spaanse griep deed een vergelijkbaar ingrijpende inperking op de bewegingsvrijheid als de coronacrisis. De jaren ’20 kenden ook de grootste economische crisis ooit (niet te vergelijken met de inflatie van nu maar het is wel een noemenswaardige overeenkomst.) Zo is ook de oorlog in Oekraïne het begin van een toenemende militarisering van Europa die we kennen uit de periode van voor de Eerste Wereldoorlog.
Er zijn natuurlijk ook grote verschillen en ik wil met deze vergelijkingen ook niemand bang maken met de gedachte dat de geschiedenis zich staat te herhalen. We moeten ons vooral voor ogen houden dat we in een polariserende samenleving leven die op de flanken enorm aan het verharden is. En hoewel ik er van overtuigd ben dat deze verharding niet gaat leiden tot een nieuwe wereldoorlog, moeten we ons er wel van bewust zijn dat er vandaag de dag ook technologische en andere ontwikkelingen zijn die de polarisatie binnen onze samenleving sterker kunnen verharden dan honderd jaar geleden.
Het is aan ons om te voorkomen dat de geschiedenis zich gedeeltelijk gaat herhalen en dat begint met het vernietigen van de voedingsbodem voor fascistische bewegingen. Dus: koopkrachtverlies compenseren, grote techbedrijven beter reguleren en met internationale eenheid een vuist maken tegen nationalisme en oorlog. Vrede en vrijheid staan echt onder druk in ons land en de problemen die op ons afkomen gaan zich niet vanzelf oplossen.
Geschreven door Tilman Müller-Kirsch, algemeen bestuurslid Campagne bij de Jonge Socialisten Den Haag-Leiden.
